A gdy produkt jest wadliwy – kilka słów o rękojmi
Chyba każdemu z nas zdarzyło się kupić coś, z czego nie był do końca zadowolony. Czasami kupiona rzecz jest zwyczajnie zepsuta albo niekompletna, czasami ma złe wymiary, albo nie działała tak, jak to sobie wyobrażaliśmy patrząc na reklamę, czy opierając się na zapewnieniach sprzedawcy. W takich momentach z pomocą przychodzi rękojmia za wady fizyczne rzeczy.
Czym jest rękojmia za wady fizyczne? Najprościej ujmując, rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego za wadę istniejącą w chwili wydania rzeczy lub wadę, która wynikła z przyczyny tkwiącej w rzeczy w chwili sprzedaży.
Warto wiedzieć.
- Odpowiedzialność z tytułu rękojmi występuje nie tylko w przypadku sprzedaży rzeczy.
Z odpowiednim zastosowaniem rękojmi mamy do czynienia w przypadku kilku innych popularnych umów: umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane. Oznacza to, że jeśli wykonawca robót np. budynku wykonuje roboty wadliwie, możesz skorzystać z odpowiednio zastosowanych uprawnień z rękojmi opisanych w artykule.
Czym jest wada fizyczna?
O wadzie mówimy, gdy rzecz sprzedana:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym;
- została nieprawidłowo zamontowana i uruchomiana, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę.
Warto wiedzieć.
- Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub sprzedającego.
- Rękojmią co do zasady są objęte wszystkie rzeczy, także używane.
Kiedy sprzedawca nie odpowiada za wady
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie jest zależna od winy sprzedawcy, nie ma znaczenia, czy sprzedawca wiedział o wadzie. Sprzedawca jest jednak zwolniony z odpowiedzialności, jeśli:
- kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy;
- rzecz sprzedana nie ma właściwości wynikających z publicznych zapewnień, jeżeli zapewnień tych kupujący nie znał ani oceniając rozsądnie, nie mógł znać albo nie mogły one mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy sprzedaży, albo gdy ich treść została sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.
Warto wiedzieć.
- Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi modyfikować - rozszerzyć, ograniczyć lub nawet wyłączyć. Warto zatem zwrócić uwagę na treść umowy, nie podpisywać nic bez czytania.
- Jeżeli jednak kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.
- Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
Stwierdziliśmy wadę i co dalej - uprawnienia kupującego
Wybór uprawnienia zależy od kupującego, sprzedający może odmówić jednak postępowania zgodnego z tym wyborem w kilku przypadkach. Czego zatem możemy zażądać?
- Wymiana rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady w rozsądnym czasie
- Konsument, może zamiast usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady.
- Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów.
- Sprzedawca nie może jednak wymieniać ani naprawiać rzeczy w nieskończoność. Ograniczenie możliwości żądania obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę.
- Żądanie obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, a sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego nie wymieni rzeczy wadliwe na wolną od wad albo wady nie usunie, kupujący może:
- złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny, w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady
- odstąpić od umowy, co oznacza w pewnym uproszczeniu sytuację, jakby umowa nie została zawarta. Strony zwracają sobie to, co wzajemnie świadczyły, sprzedający dostaje sprzedany towar, kupujący pieniądze, które zapłacił. Odstąpić od umowy możemy jednak tylko, jeśli wada jest istotna.
Warto wiedzieć
- Jeżeli rzecz została zamontowana, kupujący może żądać także demontażu i ponownego zamontowania na koszt sprzedawcy po naprawie lub wymianie.
- Reklamacja może być złożona w dowolnej formie i co do zasady nie jest wymagane posiadania paragonu, czy innego dokumentu zakupu (niemniej jednak takie dokumenty znacznie ułatwią i przyspieszą wykazanie, że nabyliśmy rzecz od tego sprzedawcy). Niekiedy, szczególnie w umowach pomiędzy przedsiębiorcami, pojawia się szczegółowa procedura składania reklamacji.
Pamiętaj. Jeżeli sprzedawca nie ustosunkował się w terminie czternastu dni do żądania wymiany rzeczy, usunięcia wady albo oświadczenia o obniżeniu ceny, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione. Ustosunkowanie się do reklamacji oznacza doręczenie kupującemu w tym terminie stanowiska, nie wystarczy do zachowania tego terminu wysłanie pisma pocztą. Przekroczenie tego terminu powoduje, że nawet jeśli do powstania wady przyczynił się kupujący, sprzedawca nie może na dalszym etapie uchylać się od spełnienia żądań kupującego.
Uprawnienia z tytułu rękojmi realizowane są co do zasady na koszt sprzedawcy.
Sprzedawca ponosi koszty:
- dostarczenia sprzedawcy przez kupującego wadliwej rzeczy.
- wymiany lub naprawy
- koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
Warto wiedzieć!
- Sprzedawca może odmówić demontażu i ponownego zamontowania, jeżeli koszt tych czynności przewyższa cenę rzeczy sprzedanej. W takiej sytuacji, jeśli wada jest istotna nie pozostaje nam nic innego jak odstąpić od umowy. Jeśli wada nie jest istotna, powinniśmy skorzystać z uprawnienia do obniżenia ceny.
- Jeżeli kupującym jest konsument, może on żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania, jest obowiązany jednak ponieść część związanych z tym kosztów przewyższających cenę rzeczy sprzedanej albo może żądać od sprzedawcy zapłaty części kosztów demontażu i ponownego zamontowania, do wysokości ceny rzeczy sprzedanej.
Wygaśnięcie uprawnień z rękojmi za wady fizyczne
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości - przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Wyjątek
- Jeżeli kupującym jest konsument a sprzedaż dotyczy rzeczy ruchomej, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.
- Kupujący powinien złożyć sprzedawcy żądanie wynikające z rękojmi w ciągu roku od dnia zauważenia wady. Roszczenia kupującego o wymianę rzeczy lub usunięcie jej wady przedawniają się w terminie roku od dnia stwierdzenia wady. W przypadku sprzedaży konsumenckiej ustawodawca przewiduje wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia roszczeń z tytułu rękojmi do czasu upływu terminów odpowiedzialności sprzedawcy, wskazanych wyżej.
- Jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego.